سـرطـان کـبـد
علت، علائم و درمان با جراحی باز و لاپاراسکوپی
عمل برداشت تومور کبد، نوعی جراحی است که برای برداشتن ناحیه‌ای از کبد شما مورد استفاده قرار می‌گیرد. کبد عضوی از بدن شماست که در سمت راست بالای معده‌ی شما قرار دارد. این عضو حیاتی وظایف زیادی را بر عهده دارد، که پاکسازی مواد آلوده از خون نمونه‌ای از آنها است. خون در کبد تجزیه می‌شود تا بدن بتواند از مواد مغذی آن بهتر استفاده کند. کبد همچنین به کنترل فرایند لخته شدن خون نیز کمک می‌کند. هر کبد دارای یک لوب راست و یک لوب چپ است و می‌توان آن را به هشت قسمت تقسیم‌بندی کرد. کبد تنها عضوی از بدن است که قادر است خود را تجدید کند.سرطان کبد چیست؟
سرطان اولیه‌ی کبد، نوعی تومور بدخیم است که کار خود را از کبد آغاز می‌کند.این نوع سرطان به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شود:
1- سرطان هپاتوسلولار (HCC) یا هپاتوما، شایع‌ترین نوع سرطان اولیه‌ی کبد است که در سلول‌های اصلی بافت کبد، هپاتوسیت، آغاز می‌شود.
2- کلانژیوکارسینومای یا سرطان مجرای صفراوی، که در سلول‌های پوشش‌دهنده‌ی مجاری صفراوی (که کبد را به روده و کیسه‌ی صفرا متصل می‌کنند) آغاز می‌شود.
3- آنژیوسارکوم، که از عروق خونی سرچشمه می‌گیرد. این نمونه‌ی نادر سرطان، اغلب در افراد بالاتر از ۷۰ سال مشاهده می‌شود.
سرطان ثانویه‌ی کبد که نسبت به سرطان اولیه آن بسیار شایع‌تر است. این سرطان از قسمت دیگری از بدن شروع می‌شود و به کبد گسترش می‌یابد. در صورتیکه شما نیز به سرطان ثانویه‌ی کبد مبتلا شده‌اید، مطالعه‌ی این اطلاعات همراه با اطلاعات مرتبط با سرطان اولیه کبد می‌تواند بسیار سودمند باشد.
واژه‌ی ثانویه، به سرطانهایی اطلاق می‌شود که پس از ایجاد سرطانی در یک مکان نخستین، آغاز می‌شوند، به عنوان مثال، سرطان ثانویه‌ی کبد پس از سرطان روده. در واقع منظور از سرطان ثانویه‌ی کبد، سرطانی است، که به کبد گسترش یافته است.
علل ایجاد کننده
عفونت‌های طولانی مدت (مزمن) ناشی از ویروس‌های هپاتیت B و C می‌توانند به سرطان کبد منجر شوند. این مورد بزرگترین عامل شناخته شده‌ی سرطان اولیه‌ی کبد محسوب می‌شود.عوامل دیگری که خطر ابتلا بخ سرطان کبد را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند عبارتند از:
❌ زخم کبد❌ بیماری کبد چرب یا اختلالات ژنتیکی مانند هموکروماتوز یا کمبود آلفا-۱ آنتی‌تریپسین
❌ دیابت نوع ۲
❌ مصرف بالای الکل
❌ چاقی
❌ مصرف دخانیات
❌ قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی
در حال حاضر هیچ روشی برای غربالگری سرطان کبد وجود ندارد.
بیشتر علائم سرطان کبد با رشد و پیشرفت این سرطان بروز پیدا می‌کنند. با این حال برخی از این علائم عبارتند از:
❌ ضعف و خستگی❌ درد در سمت راست بالای شکم
❌ درد شدید و/ یا تورم شکم
❌ از دست دادن اشتها و احساس بیماری
❌ کاهش وزن
❌ پوست و چشمان زرد
❌ حرکات ضعیف روده
❌ تب
آزمایشاتی که برای تشخیص سرطان اولیه یا ثانویه‌ی کبد انجام می‌شوند، عبارتند از:
✔️ آزمایش خون✔️ سونوگرافی
✔️ سی‌تی اسکن
✔️ اسکن MRI
✔️ پت- سی‌تی (PET-CT) اسکن
✔️ بیوپسی و ...
درمان‌های سرطان‌های اولیه و ثانویه‌ی کبد عبارتند از:
1- جراحیجراحی کبد می‌تواند شامل برداشتن بخشی از کبد یا پیوند کبد، جایگزینی کل کبد با یک کبد اهدایی، باشد. انجام عمل جراحی برای تعداد کمی از افراد مبتلا به سرطان کبد مناسب است و این موضوع به اندازه، تعداد و موقعیت تومورهای سرطانی بستگی دارد.
2- برداشتن بخشی از کبد
جراحی برداشتن بخشی از کبد اصطلاحاً پارشیال هپاتکتومی نامیده می‌شود. پس از عمل، بخش باقی مانده‌ی کبد، در صورتی که آسیب ندیده باشد، قادر خواهد بود که خود را ترمیم کند و در طول چند ماه به اندازه‌ی طبیعی خود بازگردد. در صورتیکه تومورهایی در دو طرف کبد وجود داشته باشند، این عمل در دو مرحله انجام خواهد شد تا اجازه‌ی رشد مجدد کبد پس از اولین عمل به آن داده شود.
3- پیوند کبد
ممکن است برای بیمارانی که عمل برداشتن بخشی از کبد امکان‌پذیر نباشد، عمل پیوند کبد در نظر گرفته شود. مجموعه عواملی، از جمله سلامتی کلی بیمار، وجود دارند که قبل از انجام عمل پیوند کبد به افراد واجد شرایط، باید مورد توجه قرار گیرند. هر چند ممکن است انجام پیوند کبد امکان‌پذیر باشد، لیکن انتظار برای یافتن یک کبد اهدایی مناسب می‌تواند زمان زیادی را به خود صرف کند. در این مدت ممکن است از روش‌های دیگری برای کنترل سرطان استفاده شود.
4- سوزاندن (ابلیشن) تومور
عمل سوزاندن تومور اغلب برای درمان سرطان‌های اولیه‌ی کوچک کبد و به ندرت برای سرطان‌های ثانویه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در رایج‌ترین شیوه‌های انجام این عمل، از امواج رادیویی و مایکروویو برای سوزاندن و نابود سازی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این عمل از طریق وارد کردن سوزنی به پوست (ابلیشن از پوست) یا یک برش جراحی (ابلیشن با جراحی) انجام می‌شود.
5- درمان دارویی
بسته به نوع سرطان می‌توان از داروهای شیمیایی برای نابودی، خرد کردن و کاهش سرعت رشد تومورهای سرطانی استفاده کرد. درمان دارویی از روی قائده و از طریق قرص‌ها یا بصورت داخل وریدی (تزریقی) انجام می‌شود و تمام بدن را پوشش می‌دهد. این روش ممکن است در پی سایر روش‌های درمانی، مانند جراحی و سرما درمانی و برای رها شدن از سلول‌های سرطانی باقیمانده، انجام شود. این روش معمولاً برای درمان سرطان اولیه‌ی کبد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد مگر در مواردی که سرطان به سایر اندام‌های بدن گسترش یافته باشد. درمان دارویی همچنین به عنوان درمانی تسکینی، برای کاهش رشد تومورهای سرطانی و کاهش درد نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
6- درمان بیولوژیک
مجموعه‌ای از روش‌های درمانی هستند که بر علیه سلول‌های سرطانی عمل می‌کنند و باعث توقف رشد و عملکرد آنها شده و یا به سیستم ایمنی بدن در نابودی آنها کمک می‌کنند. این روش‌های درمانی برای هر دو نوع اولیه و ثانویه‌ی سرطان‌های کبد کاربرد دارند و می‌توانند توأمان با یا پس از سایر گزینه‌های درمانی سرطان مورد استفاده قرار گیرند.
7- پرتودرمانی داخلی انتخابی (SIRT)
این روش که با نام آمبولیزاسیون پرتوی نیز شناخته می‌شود، درمانی است که مستقیماً تومورهای سرطانی کبد را با تابش‌هایی پر قدرت هدف قرار می‌دهد. این تابش‌ها از مهره‌های کوچکی که داخل بدن قرار می‌گیرند، گسیل می‌شوند. این روش درمانی برای هر دو نوع اولیه و ثانویه‌ی سرطان‌های کبد، در مواقعی که امکان برداشتن تومورها از طریق جراحی وجود ندارد، قابل استفاده خواهد بود. این عمل برای تمام نواحی بدن قابل استفاده نیست، پس حتماً درباره‌ی قابلیت استفاده و هزینه‌های آن باید با پزشک مشورت شود.
8- قرار دادن استنت با استفاده از آندوسکوپی
در صورتیکه به دلیل سرطان کبد مجرای صفراوی مسدود شود، صفراهای تولیدی در کبد جمع خواهند شد. ممکن است برای تخلیه‌ی این صفرا از کبد و کاهش علائم آن، یک استنت (لوله‌ی نازک) درون کبد قرار داده شود.
9- درمان تسکینی
هرچند این درمان، اغلب توسط افراد مبتلا به سرطان‌های پیشرفته‌ی کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد، لیکن در هر مرحله از سرطان نیز قابل استفاده خواهد بود. این درمان با هدف بهبود وضعیت زندگی بیمار از طریق کاهش علائم سرطان انجام می‌شود و قادر به درمان این بیماری نیست. این روش شامل، تسکین درد و مدیریت علائم جسمی و روحی ناشی از سرطان می‌شود.
10- پیشگیری
همانطور که قبلاً نیز گفته شد، عفونت‌های ویروسی هپاتیت B وC بزرگترین عوامل شناخته‌ی شده‌ی ایجاد کننده‌ی سرطان اولیه‌ی کبد هستند. روش‌هایی برای جلوگیری از گسترش هپاتیت B و بروز سرطان اولیه‌ی کبد وجود دارند که شامل واکسیناسیون تمام افراد در معرض خطر این ویروس و نظارت بر سلامت افرادی که در حال حاضر به این ویروس آلوده شده‌اند، می‌شوند.
کـبـد چـرب
کبد چرب به دو گروه عمده تقسیم می‌شود :
1- کبد چرب الکلی که ناشی از مصرف طولانی مدت الکل می‌باشد.2- کبد چرب غیر الکلی در جامعه ما شیوع بیشتری دارد. عوامل زیادی از جمله ژنتیک، دیابت، بیماری های قلبی و برخی بیماری های متابولیسم با بروز کبد چرب غیر الکلی در ارتباط هستند.
در بین این عوامل دیابت یک علت مهم و شناخته شده در ایجاد کبد چرب می‌باشد و هر چه مدت ابتلا به دیابت طولانی باشد و یا درمان آن ناقص انجام گیرد احتمال ابتلا به کبد چرب در این افراد بیشتر است. کبد چرب غیر الکلی یک التهاب کبدی است و در اثر تجمع بیش از اندازه ی چربی در بافت کبد ایجاد می شود. که این تجمع بیش از حد چربی در کبد، سبب اختلال در کارکرد طبیعی کبد می گردد که می تواند پیشرفت کند و باعث نارسایی کبد و یا در مرحله حاد تر دچار سیروز کبدی شود.
علت بیماری کبد چرب
تاکنون علت اصلی بیماری کبد چرب مشخص نشده است، اما به نظر می رسد این بیماری ارتباط نزدیکی با برخی بیماری های متابولیک دارد از جمله : چاقی، دیابت، افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون را می توان نام برد. برای درمان کبد چرب، کنترل این بیماری های زمینه ای بسیار مؤثر هستند. مصرف زیاد انرژی سوخت و ساز طبیعی کبد را مختل می کند. در نتیجه انرژی اضافی به صورت چربی در کبد ذخیره می شود.ابتلا به بیماری کبد چرب اغلب در سنین میانسالی اتفاق می افتد. اکثر بیماران از افزایش چربی های خون، افزایش وزن، دیابت، چاقی و به ویژه چاقی شکمی رنج می برند. افزایش چربی در بدن که معمولا با چاقی شکمی همراه است، به همراه افزایش چربی های خون و افزایش فشار خون، همه از علائم مجموعه ای از اختلالات به نام "سندرم متابولیک" هستند که این سندرم دقیقا وابسته به مقاومت انسولین می باشد. بیمارانی هم هستند که بدون داشتن هیچ کدام از بیماری های ذکر شده و بدون هیچ دلیل شناخته شده ای، مبتلا به کبد چرب می گردند.
بین ۱۰ تا ۳۰ درصد بزرگسالان در کشورهای پیشرفته مبتلا به بیماری کبد چرب هستند که معمولا شامل افراد چاق در سنین میانسالی است.
علائم و شیوع بیماری کبد چرب
از آنجا که بیماری کبد چرب سیر پیشرونده دارد می تواند در مراحل اولیه بدون علامت باشد تا زمانی که تأثیرات منفی بر عملکرد کبد ایجاد نماید. سپس با افزایش میزان چربی کبد، علائمی از قبیل احساس ضعف، خستگی، بی اشتهایی، دل درد، تهوع و کاهش وزن بروز می کنند.اگر بیماری کبد چرب درمان نشود، منجر به ایجاد سیروز کبدی و در نهایت نارسایی کبد می گردد.
با توجه به شیوه زندگی اعم از نوع تغذیه و فعالیت بدنی، شیوع بیماری کبد چرب در کشورهای در حال توسعه به ویژه در جامعه شهری افزایش چشمگیری داشته است.
شیوع بیماری کبد چرب با افزایش سن، سیر صعودی می یابد و در آقایان دو برابر خانم ها می باشد، به ویژه پس از یائسگی، شیوع بیماری کبد چرب در خانم ها سیر فزاینده ای دارد.
راه تشخیص کبد چرب
یکی از ساده ترین روش تشخیص کبد چرب روش تصویربرداری و در کنار آن انجام آزمایش‌ها برای آنزیم‌های کبدی می باشد. در موارد کمتر سی تی اسکن یا سایر روش تصویربرداری هم در تشخیص بیماری کبد چرب استفاده می شود.درمان کبد چرب
شناخته شده‌ترین روش برای درمان کبد چرب ورزش همراه با کاهش وزن می باشد. دیده شده در بیمارانی که کاهش وزن نداشته‌اند، ورزش نقش مهمی در بهبود کبد چرب را داشته است و در نهایت استفاده از داروهای کاهنده قند خون در بیماران دیابتی و استفاده از داروهای کاهنده LDL در بیماران مبتلا به کلسترول از راه‌های مفید در کنار ورزش و کاهش وزن برای درمان کبد چرب است.ورزش روزانه و مصرف مرتب میوه و سبزیجات اثرات مفیدی بر روی درمان این بیماری دارند. کاهش تدریجی وزن در افراد چاق لازم بوده و مفید است، اما کاهش ناگهانی وزن، این اختلال را تشدید می‌کند. در کبد چرب مقاومت به انسولین شایع بوده وداروهایی که مقاومت به انسولین را درمان می‌کنند مانند :متفورمین موجب بهبود آنزیم‌های کبدی می‌شوند. ویتامین E با دوز ۴۰۰ میلی گرم در روز باعث کاهش آسیب به سلول های کبدی و بهبود آنزیم‌های کبدی می‌شود ولی چون با خطر افزایش بیماری های قلبی همراه است مصرف دراز مدت آن توصیه نمی‌شود .در کودکان علل زمینه‌ای شامل دیابت، سوء جذب چربی، چاقی، ماراسموس، کواشیورکور، بیماری ویلسون، سیستیک فیبروزیس، باید مهار و درمان شود.
عوارض و عواقب کبد چرب
در اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب مشکل جدی برای کبد ایجاد نمی‌شود. کبد چرب از نظر بالینی یک اختلال پایدار و ساکت شناخته شده و در بیشتر موارد سبب اختلال شدیدی در کبد نمی‌شود و با درمان بهبود می‌یابد. ولی در تعداد اندکی از بیماران با گذشت زمان با فت جوشگاهی و فیبروز در کبد ایجاد شده و در نهایت سیروز و نارسایی کبد ایجاد می‌شود. چون پیش بینی مسیر بیماری در یک فرد و این که در کدام بیمار پیشرفت خواهد کرد مشکل است، درمان و کنترل آن برای همه مبتلایان الزامی است.مشکلات کبد چرب
کبد فرد مبتلا به این عارضه در مقابل رسوب چربی از خود واکنش نشان می دهد که در دراز مدت سبب آسیب کبد می شود . شیوع این بیماری در زنان به علت کم تحرکی بیشتر است . مهم ترین اصل برای درمان کبد چرب، برطرف کردن بیماری های زمینه ای ایجاد کننده آن است . اگر پزشک تشخیص دهد که چاقی علت بروز بیماری است ، فرد می تواند با کم کردن حداقل ۵ کیلوگرم از وزن خود ، چربی کبد را کاهش دهد و حتی این بیماری را درمان کند . افراد مبتلا به دیابت هم به دلیل مختل شدن متابولیسم چربی در بدنشان ، مستعد این بیماری هستند که با تجویز داروهای مناسب بهبود می یابند . بسیاری از این بیماران با مصرف آنتی اکسیدان از جمله ویتامین E و مصرف داروی متفورمین ، هم قند خونشان کنترل می شود و هم سوخت و ساز چربی در کبد آنها تنظیم می شود . چاقی آفت سلامت است و برای کنترل آن و بسیاری بیماری های دیگر باید الگوی تغذیه ای ، از غذاهای پرکالری چرب و کم فیبر به سمت غذاهای سالم و تازه تغییر پیدا کند و ورزش و تحرک بدنی جزء برنامه روزانه افراد قرار بگیرد . ۸۰ درصد بیماری های عروق کرونر قلب ، ۶۰ درصد موارد دیابت ، یک سوم سرطان ها و بسیاری از بیماری ها و مشکلات دیگر با داشتن رژیم غذایی سالم ، حفظ وزن در حد طبیعی و فعالیت بدنی مناسب و مستمر قابل پیشگیری است . از آنجا که بیماری کبدچرب از جمله بیماری‌های خاموش و بی نشانه است، پیشگیری از ابتلا به آن از جمله اولویت‌ها قرار می‌گیرد، زیرا این بیماری معمولا زمانی خود را نمایان می‌کند که ذرات چربی بخش زیادی از سلول‌های کبدی را به خود درگیر کرده‌اند
