روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی

1- محاسبه BMI
شاخص حجم بدن (Body Mass Index = BMI) فرمولی است که توسط آماردان بلژیکی ، آدولف کتلت (Adolphe Quetelet) توسعه یافت.BMI در واقع مرجعی برای نشان دادن میزان حجم بدن می باشد و دقیق ترین معیار جهانی چاقی است.با استفاده از این مقیاس می توانید متوجه شوید که آیا دچار کمبود وزن هستید ، اضافه وزن دارید و یا اینکه طبیعی هستید!
فرمول اندازه گیری BMI:
وزن (بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد (بر حسب متر)
مفهوم عدد BMI :
BMI کمتر از ۱۸/۵  = کمبود وزن
BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹  = طبیعی
BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹ = اضافه وزن
BMI بین ۳۰ تا 39/9 = چاق
BMI بیشتر از 40 = چاقی مفرط

2- اندازه گیری دور کمر
کاربردی‌ترین ابزاری است که می‌توان از آن جهت بررسی چربی شکم در دوره ی درمان کاهش وزن استفاده کرد. تجمع چربی در ناحیه‌ی شکم (سیبی شکل) بیش از چربی محیطی یعنی چربی ناحیه‌ی باسن و ران (گلابی شکل) فرد را در خطر مشکلات سلامتی قرار می‌دهد. دور کمر بیشتر از 102 سانتی متر در مردان و بیشتر از 88 سانتی متر در زنان به عنوان چاقی شکمی در نظر گرفته می‌شود. به خصوص در کسانی که BMI آن‌ها بیشتر از 25 می باشد از عوامل بالا برنده‌ی خطر بیماری های مرتبط با چاقی است. بنابراین علاوه بر میزان چربی بدن، چگونگی توزیع آن در بدن نیز اهمیت دارد، به طوری که توزیع محیطی چربی مانند آن چه در خانم‌ها دیده می‌شود، تجمع چربی در باسن و اندام‌ها (شکل گلابی) نسبت به آنچه در آقایان دیده می‌شود یعنی تجمع بیشتر چربی در شکم (شکل سیب) با ریسک کم‌تری همراه است. اندازه‌گیری دور کمر به ویژه برای کسانی مفید است که بر اساس BMI دارای وزن طبیعی یا اضافه وزن می‌باشند ولی هنوز دچار چاقی نشده اند. درصد چربی بالا تنه ارتباط قوی با بروز حالت پیش دیابتی در هر دو گروه با وزن نرمال و اضافه وزن دارد. تغییرات دور کمر به تنهایی در پیش بینی خطر بیماری‌های قلبی‌ - عروقی کمک کننده است.

تاریخچه و تعریف چاقی



تاریخچه چاقی

مسأله چاقی که امروزه به صورت یکی از مشکلات اساسی زندگی انسان قرن بیست و یکم درآمده است، دارای سابقه‌ای تاریخی بالغ بر بیست هزار سال می‌باشد. بررسی‌های باستان شناسی صورت گرفته و نیز وجود تندیس ها و سنگ نوشته هایی منقش به تصاویر افراد چاق، حاکی از آن است که انسان‌هایی که سال ها قبل از ما در این دنیا زندگی می‌کرده اند نیز با مفهوم چاقی آشنایی داشته‌اند. گروهی از محققان تغییر در نوع زندگی بشر و نیز تغییر در عادات غذایی انسان‌ها در دوران پالئولیتیک را عامل گسترش چاقی در افراد بشر می‌دانند.
کاهش فعالیت فیزیکی و روی آوردن به مصرف غذاهای دارای مقادیر بالای کربوهیدرات موجبات بروز چاقی در انسان‌ها را فراهم آورد.
در متون پزشکی چین باستان نیز از چاقی به عنوان یکی از علل کاهش طول عمر انسان اشاره شده است. هندیان قدیم نیز فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی مناسب را از اصول اولیه زندگی سالم تلقی می‌نمودند.
بقراط که او را پدر علم پزشکی می دانند بروز مرگ های ناگهانی در افراد چاق را بیش از افراد عادی ذکر کرده است. او به افرادی قصدکاهش وزن را داشتند توصیه می کرد که قبل مصرف غذا به تمرین های ورزشی پرداخته و بلافاصله پس از اتمام غذا در حالیکه هنوز در حال نفس نفس زدن می باشند غذای خود را میل کنند.
Galen پزشک و دانشمند یونان که کتب مهم و تاثیرگذاری در زمینه طب به رشته تحریر درآورده است، در درمان چاقی توجه ویژه ای به ورزش و فعالیت بدنی داشته است.
او به افراد توصیه می کرده است که به ورزش بپردازند و بلافاصله بعد از ورزش در حالیکه نفس های عمیق می کشند به ماساژ قسمت های مختلف بدن خود بپردازند. او همچنین به افراد چاق توصیه می کرده است که از غذاهای کم انرژی استفاده کنند.
پس از ظهور اسلام و گسترش علم پزشکی در میان مسلمانان پزشکان مسلمان نیز رو به مقابله با چاقی و عوارض آن آوردند که به نظر می رسد بسیاری از روشهای درمانی آنان از Galen اقتباس شده بود . آنها به افراد چاق توصیه می کردند که از غذاهای پر حجم و کم انرژی استفاده کنند، قبل مصرف غذا استحمام کنند و به فعالیت های سنگین بدنی بپردازند.
رازی دیگر دانشمند مسلمان ایران از چاقی به عنوان یکی از علل مهم نازایی یاد کرده است. وی معتقد بوده است که وجود چربی زیاد موجب خفگی سلول جنسی نر می شود.
 Chaucer که در قرن 14 میلادی زندگی می کرد تنها راه مقابله با چاقی را پرهیز و خودداری از پرخوری عنوان کرده است. که این پند ساده به عنوان یکی از اصول اولیه مقابله با چاقی در طول تاریخ مطرح بوده است.


اضافه وزن

اضافه وزن در واقع عبارتست از وجود وزنی بالاتر از حد ایده آل که بر طبق استاندارهای قد و وزن قابل تخمین می باشد. باید در نظر داشت که اضافه وزن همواره ناشی از افزایش وجود چربی در بدن نمی باشد، بلکه افرادی که دارای حجم عضلانی زیاد می باشند نیز طبق تعریف می توانند دارای اضافه وزن باشند. به تجمع بیش از حد بافت چربی در بدن چاقی اطلاق می شود.


عوارض چاقی و اضافه وزن

چاقی یکی از علل مهم مرگ و میر و ابتلا به بیماری های مزمن است. خطر نسبی مرگ و میر در افراد چاق در مقایسه با افراد لاغر تقریبا دو برابر است. چاقی عامل مهمی برای ابتلا به بیماری های زیر است :
بیماری های قلبی
چاقی باعث بروز مشکلات قلبی نظیر بزرگ شدن قلب، نارسایی قلبی و تجمع مایعات در بافت های بدن، به خصوص در پا، ریه، شکم و سکته قلبی می شود.
افزایش فشار خون
فشار خون بالا در افراد چاق دو الی شش برابر بیشتر از افرادی است که اضافه وزن ندارند. چاقی های مرکزی یعنی چاقی هایی که در قسمت شکم متمرکز است، در ایجاد فشار خون بالا اهمیت بیشتری دارند. هر چه وزن شما بیشتر شود، بافت چربی شما نیز بیشتر می شود. این بافت برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن و سایر مواد غذایی دارد که باید توسط جریان خون تامین شود.
هر چه نیاز به اکسیژن و مواد مغذی بیشتر شود، حجم خون و مقدار فشاری که روی سیستم گردش خون وارد می شود، افزایش می یابد و هر چه حرکت خون در سیستم گردش خون بیشتر شود، فشار بیشتری بر دیواره سرخ رگ های شما وارد می شود.
افزایش قند خون
با افزایش چربی، مقاومت بدن به اثر هورمون انسولین افزایش می یابد. لذا این هورمون نمی تواند با مقادیر طبیعی قبلی، وظیفه خود را که کنترل قند خون است، به درستی انجام دهد و قند خون بالا می رود که خود یکی از عوامل خطر مهم برای سلامتی فردی است.
درگیری عروق مغزی به صورت سکته مغزی
چاقی باعث تصلب شرایین و رسوب چربی در جدار سرخرگ ها می شود و با درگیر کردن سرخرگ های مغزی باعث تنگ شدن عروق مغزی می شود و اگر در این باریکه یک لخته ایجاد شود، به طور ناگهانی باعث انسداد جریان خون به منطقه ای از مغز می شود و موجب سکته مغزی می شود.
درگیری کیسه صفرا
به علت تجمع چربی اضافی در بدن افراد چاق، کلسترول بیشتری نیز در بدن آن ها وجود دارد که این کلسترول اضافی می تواند در کیسه صفرا رسوب کند و باعث سنگ کیسه صفرا شود.
سرطان
انواعی از سرطان ها با اضافه وزن همراه هستند که در زنان می توان به سرطان پستان، رحم، تخمدان، گردن رحم و سرطان کیسه صفرا اشاره کرد. مردان چاق نیز نسبتا در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان های کولون، رکتوم و پروستات هستند.


مـحـاسـبـه BMI


BMI

BMI

Normal

Kg
Cm